Voor
velen is de rol die BUMA en STEMRA spelen in ons filmwereldje niet geheel en al
duidelijk.
Frans Leijnse, lid van ZEEVA, de Zeeuwse NH’63, besloot eens te informeren bij
Wim Tulp, Piet van Eerden en Bouke Jasper en is heel wat aan de weet gekomen.
Het lijkt zinvol om ook onze leden hierover nog weer eens te informeren.
DE
KERN VAN HET AUTEURSRECHT
Het is goed te beseffen wat de kern van het Auteursrecht is (in ieder geval in
Nederland). De wet beschermt een auteur automatisch, zonder dat die daarvoor
iets hoeft te regelen. Muziekauteurs (componisten en tekstschrijvers) hebben,
als hun muziek elders wordt gebruikt, recht op een vergoeding. Omdat het
onderhandelen hierover niet eenvoudig is en het controleren of overal wel voor
wordt betaald, kunnen zij deze rechten laten beheren door BUMA/STEMRA.
Het
auteursrecht zorgt ervoor dat de maker van een werk het voor het zeggen heeft en
bijvoorbeeld voorwaarden kan stellen aan diegenen die iets met zijn/haar werk
willen doen.
De auteursrechthebbende kan als enige besluiten om het werk al of niet tegen
betaling te (laten) vermenigvuldigen of openbaar te maken.
Het
overdragen van auteursrecht van de maker aan anderen kan alleen via een
schriftelijke overeenkomst.
WIE
EN WAT ZIJN BUMA EN STEMRA?
De vereniging BUMA verleent toestemming voor het openbaar
maken (filmvertoning en uitzending) van auteursrechtelijk beschermde
muziekwerken. BUMA is tevens belast met het innen van vergoedingen voor de
auteursrechthebbenden, zoals componisten, tekstdichters en muziekuitgevers.
De
stichting STEMRA verleent toestemming aan filmmaatschappijen,
videodistributeurs, omroepen en platenmaatschappijen voor het vastleggen
en reproduceren van muziekwerken op beeld- en geluidsdragers (het
zogenaamde mechanisch reproductierecht).
STEMRA
verzorgt tevens het innen van de hierover verschuldigde vergoedingen voor de
rechthebbenden van deze muziekwerken.
FILM
EN AUTEURSRECHT
In 1996 hebben er gesprekken plaatsgevonden tussen SBA en NOVA enerzijds en
BUMA/STEMRA anderzijds om helderheid te brengen in het woud van regels die
gelden op het gebied van auteursrechten en naburige rechten die van belang zijn
voor de amateurfilmer. Dat resulteerde in het boekje “FILM EN AUTEURSRECHT,
een heldere uiteenzetting over auteursrechten en naburige rechten, speciaal
toegespitst op de amateur video- en
filmmaker”.
De 750 exemplaren zijn ondertussen volledig “uitverkocht” en er is besloten
om binnen redelijk afzienbare tijd een nieuw en aangepast boekje te maken.
BUMA
De NOVA heeft met BUMA
afspraken gemaakt over een centrale regeling voor het muziekgebruik tijdens
filmvoorstellingen en overige audiovisuele presentaties door leden van de NOVA.
Deze regeling is gebaseerd op het aantal leden dat de NOVA telt. De
bijeenkomsten waar deze films en dergelijke, onder auspiciën van de NOVA,
worden vertoond dienen te worden georganiseerd door of namens leden die bij de
NOVA zijn aangesloten. (Dus ook ZEEVA.)
Deze
regeling van BUMA met de NOVA heeft overigens uitsluitend betrekking op
voorstellingen op Nederlands grondgebied.
Wanneer
de films van de NOVA-leden buiten club- of verenigingsverband worden vertoond,
zal de organisator van zo’n evenement zelf met BUMA moeten afrekenen
(vertoningsrecht). Te denken valt bijvoorbeeld aan een groot videoscherm in een
winkelcentrum waar, op initiatief van de winkeliersvereniging, films van
NOVA-leden (met muziek) worden vertoond aan het winkelend publiek.
Gaat
een clublid of de club een avond verzorgen in b.v. een bejaardentehuis, dan valt
dit niet onder de regeling welke de NOVA heeft afgesloten met BUMA en is het
bejaardentehuis verantwoordelijk voor de afdracht.
Een
ander voorbeeld is het Benelux Filmfestival in Beverwijk. Dit festival wordt
georganiseerd door de Stichting Benelux Filmfestival Nederland. Dit
festival wordt weliswaar door NOVA-leden georganiseerd, doch niet onder
auspiciën van de NOVA. Ook hier is daarom de centrale regeling met de BUMA niet
van toepassing en wordt door de Stichting de bijdrage aan de BUMA betaald.
STEMRA
In tegenstelling tot BUMA heeft
STEMRA geen regeling met de NOVA. STEMRA stelt zich namelijk op het standpunt
dat, zolang de film uitsluitend incidenteel vertoond wordt tijdens de avonden
van de NOVA of andere amateur-filmerverenigingen, er geen vergoeding
verschuldigd is voor de reproductie van muziek uit het door STEMRA beheerde
wereldrepertoire. Zodra de film echter anders wordt gebruikt, bijvoorbeeld als
bedrijfsfilm of voor vertoning via (lokale) omroepen, dan zal de maker van de
film wel een regeling met STEMRA moeten treffen.
BUMA/STEMRA
SOMS GEEN TUSSENPERSOON
Er is ook muziek waarvoor de
BUMA/STEMRA niet als tussenpersoon kan optreden. Dit geldt o.a. voor The Stones,
Lionel Ritchie, Michael Jackson, en zo zijn er nog veel meer. Wil je die muziek
gebruiken, dan zal je dat zelf met de betrokkenen moeten regelen. Voor deze
muziek geldt de regeling welke de NOVA met BUMA/STEMRA heeft afgesloten dus
niet.
FILMS
OP EEN WEBSITE
De overeenkomst welke de NOVA
met de BUMA heeft afgesloten is niet van toepassing op de films welke door de
makers, de clubs, de AO's, maar ook door de NOVA op een website gezet worden.
Daarvoor dient door de webmaster
een contract te worden afgesloten met de BUMA/STEMRA. Er zijn verschillende
tarieven, t.w.:
1.
Wanneer in totaal op de website minder dan 10 minuten muziek staat, en
dan alleen maar fragmenten welke korter zijn dan 100 seconden, dan kost
dit incl. BTW 27,00 Euro per maand.
LET OP!!! Een kompleet nummer, dat b.v. maar 80 sec. duurt, is geen fragment!
Staat er op de site aan fragmenten meer dan 10 minuten, met een maximum van 90
minuten aan muziek, dan zijn de kosten 67,50 Euro/maand.
2.
Voor complete muziekstukken en fragmenten die langer zijn dan 100 sec.,
zijn de kosten 67,50 Euro/maand, mits er in totaal maar niet meer muziek op de
site staat dan 10 minuten.
3.
Voor meer dan 10 minuten, maar minder dan 90 minuten zijn de kosten
135,00 Euro/maand.
Je ziet, de kosten kunnen nogal aardig oplopen. En dan hebben we het hier alleen nog maar over BUMA/STEMRA. Bedenk ook dat we nog andere organisaties en rechten hebben, zoals: Sena (Stichting Naburige rechten), beeldrechten, filmrechten.
NABIJE
TOEKOMST.
De NOVA gaat starten met het
plaatsen van een aantal 60 secondenfilms op de website, rekening houdend met de
bepalingen. Dit kost dan 27,00 Euro/maand. Zij ziet dit als een soort
proefperiode. Op een later tijdstip kan er dan overgestapt worden naar de
duurdere tarieven met meer mogelijkheden.
Een mogelijkheid is dan om, via een verdeelsleutel, films op de NOVA website te
plaatsen waar de AO's dan gebruik van kunnen maken. De betreffende AO (of club)
kan op de eigen website een link naar de film op de NOVA website plaatsen. Op
die manier hoeft de club/AO geen duur contract af te sluiten met BUMA/STEMRA.
Op de website van de Filmotheek staan fragmenten van de te huren films te staan,
echter zonder muziek, maar wel rekening houdend met beeld- en filmrechten. Hier
zijn dan verder geen kosten aan verbonden.
PAS
OP VOOR VALKUILEN!
Enige tijd geleden
maakte ik een film gebaseerd op een kort bestaand verhaal, niet om commerciële
redenen (maar als gevolg van een uit de hand lopende hobby). De juriste van de
uitgeverij maakte mij zeer helder duidelijk dat ik een vergoeding voor de
rechten moest betalen. Immers, ik betaal toch ook voor mijn camera, de
videotape, de montagesoftware, de koffie op de set, etc. Waarom niet voor het
verhaal?
Een
andere amateurfilmer maakte met behulp van foto’s van een fotograaf een
prachtige videofilm. Hij had geen toestemming gevraagd aan de fotograaf om deze
te kopiëren naar video. Hij schond daarmee het beeldrecht. Valt zoiets in de
club niet zo op, als zo’n film op de website wordt geplaatst, wordt een enorm
risico gelopen!
Weer
een andere amateurfilmer wilde een film maken naar een verhaal van Roald Dahl.
Zekerheidshalve werd toestemming gevraagd aan de erven Dahl. Het verhaal mocht
wel worden gebruikt, maar er moest een behoorlijk bedrag aan rechten worden
betaald. Groot was de teleurstelling!
Uiteindelijk
werd de film wel gemaakt, doch op de website zetten … wereldwijd! Pas op, niet
doen!
RECHTENVRIJE
MUZIEK
In de handel zijn rechtenvrije
Cd’s te koop. Deze Cd’s zijn vrij prijzig, doch de prijs is inclusief de
rechten. U kunt deze muziek dus vrij gebruiken.
Het laatste woord is hier echter nog niet over gesproken omdat de betrokken
componisten dikwijls ook een afspraak hebben met BUMA/STEMRA om hun werken te
beheren. Zelf maken zij, door het produceren van rechtenvrije muziek, hierop dus
een uitzondering. En daar zit ‘m nu juist het probleem. Enerzijds wel beheren,
anderzijds niet!
TENSLOTTE
Mocht u ooit tegen betaling een
opdrachtfilm maken, dan bent u verplicht tot het aangaan van een regeling met de
BUMA/STEMRA.
Het is dan in uw eigen belang dat u goede afspraken maakt met uw opdrachtgever
over de betaling van de daaraan verbonden kosten.
Als
NOVA-leden behoeven we ons gelukkig geen zorgen te maken over BUMA en STEMRA,
zolang we ons maar aan de afspraken houden. Ik hoop dat deze nu voor u duidelijk
zijn.